Bonobo nasıl bir hayvandır?

Bonobo, diğer adıyla cüce şempanze, büyük maymunlar ailesinin bir üyesidir ve bu aileye en son eklenen türdür. 1933 yılına kadar, bonobolar şempanzelerin bir alt türü olarak kabul edilmekteydi; ancak bu tarihten sonra bağımsız bir tür olarak tanımlanmışlardır. Günümüzde bilim insanları, bonoboların ve şempanzelerin yaklaşık 1,7 milyon yıl önce birbirlerinden ayrıldığını düşünmektedir.
Bonobolar, şempanzelerle genetik açıdan büyük bir benzerlik gösterse de, toplumsal yapıları ve davranışları açısından oldukça farklılıklar sergiler. Genellikle, bölünme-birleşme toplulukları olarak bilinen gruplar halinde yaşarlar; bu topluluklar, gün içinde yiyecek aramak için ayrılıp daha sonra yeniden bir araya gelen büyük gruplardan oluşur. Bu gruplarda, hareket zamanı ve yönü gibi kararlar ile yiyeceğe ilk ulaşma hakkı genellikle yaşlı dişi bireyler tarafından belirlenir ve bu dişiler grubun liderliğini üstlenir.
Bonobolar, özellikle cinsel davranışlarıyla tanınan primatlardır. Cinsel eylemlerini hem yiyecek veya iyilik karşılığında bir değişim aracı olarak kullanır, hem de aralarındaki kavgaları çözmek ve sosyal bağlarını güçlendirmek amacıyla gerçekleştirirler. Bu cinsel etkileşimler, aynı cinsiyetten çiftler de dahil olmak üzere, çeşitli bonobo çiftleri arasında ve hatta gençler ile yetişkinler arasında da yaygındır. Bilim insanları, bu davranışın bonobo toplumunda barışı sürdürme ve birlikte yaşamayı sağlama açısından hayati bir öneme sahip olduğunu belirtmektedir.
Üreme
Bonoboların üreme oranları, şempanzeler ve diğer büyük maymun türleriyle benzerlik gösterir. Dişi bonobolar, yaklaşık sekiz aylık bir gebelik sürecinin ardından her beş yılda bir veya daha uzun aralıklarla bir yavru doğururlar. Bonobolarda kaydedilen dikkat çekici ve özgün bir davranış ise doğum sırasında görülür; diğer dişilerin, hamile bonobonun etrafında toplanarak doğum sürecinde destek oldukları ve insan ebelerine benzer bir şekilde yardımcı oldukları gözlemlenmiştir.
Dişi bonobolar, yavrularına yaklaşık dört yaşına gelene kadar bakım sağlarlar. Yavrular arasında cinsiyet farkı olduğunda, erkek yavrular anneleriyle hayatları boyunca birlikte kalabilirken, dişi yavrular olgunlaştıklarında kendi gruplarını bulup sürüye katılırlar. Babalar ise yavru yetiştirme sürecine doğrudan katılmasalar da, grubun içinde kalıp tüm üyelerine yiyecek temin eder ve onları korurlar.
Bonobolar, yağmur ormanlarında sağlıklı bir ekosistemin devamlılığını sağlamada kritik bir role sahiptir. Beslenme alışkanlıkları, meyve ve bitkilerle beslendikleri için tohum ve besinleri ormanın farklı bölgelerine dağıtarak ekosistemin yenilenmesine katkıda bulunur. Ayrıca, bitki temelli diyetleri, bitkiler arasındaki rekabeti azaltarak daha fazla güneş ışığının orman tabanına ulaşmasını sağlar. Bu durum, Kongo Havzası’ndaki bataklık ve herdem yeşil yağmur ormanlarında yetişen 1.500 ila 2.000 bitki türünün büyümesini desteklemektedir.
Yaşam alanları
Bonobolar, dünya üzerinde yalnızca Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ndeki Kongo Havzası’nda bulunan alçak yağmur ormanlarında yaşar. Bu bölgede, bonobolar için uygun yaşam alanı yaklaşık 156.211 kilometrekarelik bir alanı kapsar ve bu alan içerisinde dört ana bonobo yaşam bölgesi belirlenmiştir. Kongo Havzası’ndaki bu alçak yağmur ormanları, kuzeyde bataklık ormanları ve güneyde yarı-yaprak döken yağmur ormanları ile çayırlar gibi çeşitli bitki örtüsünü barındırır. Bölge, yılda ortalama 2.000 milimetre yağış alırken, maksimum sıcaklık ise ortalama 30 santigrat derece civarındadır.